Kalendarium historii miasta
Okres późnego paleolitu (od ok. 14. do 8. tysiąclecia p.n.e.) - kilkadziesiąt kilometrów na południe od Łeby, we wsi Krępkowice gm. Cewice odkryto harpun pochodzący z tego okresu.
Mezolit (do ok. 4200 lat p.n.e.) - grot igiełkowy znaleziony w Lubowidzu pod Lęborkiem.
Młodsza epoka kamienia (do ok. 1800 lat p. Chrystusem) - na ten okres jest datowana kamienna siekierka, którą znaleziono w 1938 roku w trakcie rozbudowy mleczarni przy skrzyżowaniu obecnych ulic 11 Listopada i Powstańców Warszawy.
ok.1000 r. n.e. - Powstanie osady w rejonie ujścia rzeki Łeby.
1282 - Pierwsza wzmianka o małej osadzie Choscesic (Koszczewczyn), niedaleko brzegu morza i ujścia rzeki Łeby. Niektórzy historycy wyrażają przekonanie, że nazwa ta dotyczy zupełnie innej miejscowości.
1286 – Wzmiankowany jest ksiądz Ludougio jako proboszcz Choscesic.
1307 - 17 lipca. "Zdrada Święców". Ziemia lęborska i niektóre inne ziemie pomorskie przeszły we władanie Brandenburgii.
1308 - Bezprawne zajęcie Pomorza Gdańskiego przez Krzyżaków. Ziemia lęborska po raz kolejny zmieniła swoją przynależność i została włączona do państwa zakonnego.
1357 - 8 lipca. Gdański komtur krzyżacki Wilhelm von Balderheim nadał Łebie prawa miejskie. Lokacja nastąpiła na prawie lubeckim. Miasto nazwano Lebamunde (dosłownie oznacza Łeboujście) i zlokalizowano je ok. 1,5 km na północny zachód od obecnego centrum. Sołtysem-zasadźcą został Henryk Fleming. W akcie lokacyjnym jest wymieniany młyn wodny.
1362 - Zakończono budowę kościoła p.w. św. Mikołaja. Fundatorem świątyni był zakon krzyżacki.
- Przy parafii znajdował się szpitalik św. Ducha, zajmujący się opieką nad chorymi i starcami.
1373 - Przejęcie miasta w dzierżawę przez rycerza Dietricha von Weihera, który objął urząd administratora, przewodniczącego rady miasta i sędziego. Fleming stracił stanowisko sołtysa.
1376 - Krzyżacy utworzyli osiedle, pomiędzy brzegiem morza i północno-wschodnim brzegiem jeziora Sarbsko o nazwie Glewitz, które było zasiedlane ludnością niemiecką. Po 20 latach miejscowość ta została zniszczona przez sztorm i nie została odbudowana.
1377 - Powstanie pierwszego, zachowanego w piśmiennictwie prawa miejskiego. Brak wzmianek o wcześniejszym prawie obowiązującym w mieście.
1389 – Administratorem miasta został Nikolaus von Weiher. Wraz z urzędem otrzymał on 4 łany ziemi (ok. 70 ha), wolnej od opłat dzierżawnych.
1400 - Wzmianka o wiatraku w mieście, od którego Krzyżacy pobierali czynsz.
1437 - Krzyżacka księga czynszów wymienia 13 karczem na ziemi lęborskiej. Według tych zapisów Łeba nie posiadała karczmy.
1440 - 3 kwietnia. Przystąpienie Łeby do Związku Pruskiego - konfederacji skierowanej przeciwko uciskowi krzyżackiemu.
1454 - 20 lutego. Koniec panowania krzyżackiego na ziemi lęborskiej.
1464 - 45 obywateli miasta było zobowiązanych do płacenia czynszu gruntowego. Można przyjąć założenie, że liczba płatników odpowiadała liczbie rodzin zamieszkałych w Łebie.
1466 - Pokój Toruński. Ziemia bytowsko-lęborska, a wraz z nią Łeba przeszły pod zwierzchnictwo księcia pomorskiego Eryka II, na zasadach zależności od Polski.
1483 - W mieście zamieszkiwało 50 rodzin, czyli ok. 250-300 mieszkańców.
- Martin Klinkebeil - pierwszy znany z nazwiska burmistrz Łeby. Nazwisko to, pisane też w formie Klinkebeyl i Klingbeil, przetrwało w Łebie do 1946 roku. Niestety brak pewności, czy dotyczy to tego samego rodu.
1484 - Oprócz plebanii na osobnej posesji znajdowała się wikarówka. Jest to dowód, że posługę duszpasterską w parafii pełniło co najmniej dwóch duchownych.
- Miejscowy kościół wzbogacił się o kilka ołtarzy. Ołtarz główny - św. Mikołaja i trzy boczne: Matki Boskiej, Trzech Króli i ołtarz św. Krzyża. Od tego czasu przy ołtarzu Matki Boskiej odprawiano codzienną mszę poranną.
1487 – Burmistrzem został Lüdemann.
1497 – 15 września. Na skutek silnego sztormu zostało zamulone ujście rzeki Łeby, która utworzyła nowe koryto na przeciwległej, prawej stronie miasta. Z wyjątkiem posiadłości Weiherów nie zanotowano poważnych zniszczeń zabudowy. Przed sztormem ujście znajdowało się nieco na zachód od obecnego głównego wejścia na plażę zachodnią (plaża B).
1498 – Klaus von Weiher wybudował nową rezydencję w Nowęcinie. Przyczyną przeniesienia gniazda rodzinnego na bezpieczne tereny, było znaczne zniszczenia siedziby w Łebie przez ubiegłoroczny sztorm.
1499 – 19 listopada. Książę pomorski Bogusław X wydał regulacje, dotyczące połowu ryb przez rybaków z Łeby. Podstawą prawną była umowa trójstronna, pomiędzy księciem, miastem Łeba i rybakami.
1507 – W ciągu kolejnych 23 lat burmistrzami byli: Philipp, Hans Moler i Martin Dobbes.
1526 - Do tego roku książęta pomorscy sprawowali władzę na ziemi bytowsko-lęborskiej na zasadach niezbyt szczegółowo sprecyzowanej zależności od Polski, następnie jako formalne lenno.
1530 – W ciągu kolejnych 20 lat burmistrzami byli: Gregor Hartmann, Gregor Nesse, Matz Lange i Martin Setzke.
1540 – W okresie międzywojennym w miejscu, gdzie na Mierzei Łebskiej znajdowała się pierwotna osada Łącko, znaleziono monety. Najmłodsza z nich pochodziła z 1540 r. W późniejszych wiekach z uwagi na napierające wydmy ruchome osadę przeniesiono na północny brzeg jeziora Łebsko.
- Powstanie cechu szewców i garbarzy, który po niedługim czasie został rozwiązany.
1550 – Burmistrzem Mathias Setzke.
Ok. 1550 – Najpóźniej w połowie XVI w. ukształtowała się gmina protestancka, mająca stałego duszpasterza. Nastąpiło przejęcie miejscowego kościoła przez protestantów. Wcześniej łebscy luteranie uczęszczali na nabożeństwa w innych miejscowościach.
1551 – Martin von Weiher został biskupem luterańskim w Kamieniu Pomorskim.
1558 – 11 stycznia. Wielki, kilkudniowy sztorm niszczy wiele zabudowań. Masy wody podtopiły okoliczne tereny i osadziły w zagłębieniach naniesiony piasek morski. Jednakże głównym czynnikiem zagłady miasta był piasek nawiany z okolicznych wydm nadmorskich. Wówczas powstał pomysł przeniesienia miasta na nieco wyższe tereny po drugiej stronie rzeki, który nie spotkał się z odzewem. Po raz piąty w ciągu ostatnich 100 lat łebianie gigantycznym nakładem pracy, sił i środków wyrwali miasto z objęć żywiołu i pozostali w swoich domach.
1560 - Wizytacja kościoła, przeprowadzona przez superintendenta Jakoba Hogensee ze Słupska i Ernsta von Weihera - pana na dobrach nowęcińskich.
1562 - Joachim von Zitzewitz, pełniący funkcję hauptmanna na ziemi bytowsko-lęborskiej (odpowiednik starosty), objął patronat nad kościołem w Łebie, zakończony w roku 1590.
1568 – W ciągu kolejnych 10 lat funkcję burmistrza sprawowali: Martin Drewke, Jakob Hartmann i Kasper Bertzlaff.
1570 – 3 marca. Kolejny wielki sztorm. Po jego ustaniu zapadła decyzja o rozebraniu wszystkich zabudowań i przeniesieniu miasta na prawą stronę rzeki. Nowemu siedlisku nadano nazwę Leba. Translokacja trwała 2 lata. W starej części pozostał jedynie kościół, który jeszcze przez jakiś czas służył wiernym. Trzon nowego miasta znajdował się w południowej części dzisiejszej Łeby.
1571 – Wzmiankowane jest istnienie pręgierza w rejonie skrzyżowania dzisiejszych ulic Kościuszki i Nowęcińskiej.
1575 – 17 marca. Książę pomorski Johannes Friedrich (Jan Fryderyk) przybył do Łeby i przyjął hołd mieszkańców. Władca żywo interesował się problemami miasta i obiecał wsparcie, m.in. przy budowie nowego kościoła. Pokłosiem jego wizyty było przeniesienie dawnych przywilejów na nowe miasto, oraz zmiana prawa lokacyjnego z lubeckiego na chełmińskie. Poza tym wydano regulacje handlowe, zapewniające kupcom z Polski prawo pierwokupu towarów oferowanych w Łebie, a zwłaszcza łososi.
1579 – Burmistrzem Martin Driffe (lub Drefke).
1586 – Wspólnymi siłami mieszkańców wzniesiono niewielką kaplicę.
1587 - W wyniku zarządzenia księcia Johanna Friedricha, miastu narzucono dwóch nowych rajców i powołano dodatkowego burmistrza. Wydarzenie to jest określane w historii jako samowola łebska. Ten stan trwał jeszcze w XVII w.
- W ciągu kolejnych 36 lat burmistrzami byli: Jeremias Setzke, Michael Setzke i Lorenz Zielke.
1588 - Książę Johannes Friedrich nadał Łebie przywilej organizowania 3 jarmarków rocznie. Pierwszy miał miejsce 2 niedziele przed Wielkanocą, kolejne na św. Jana (24 VI) i na św. Michała (29 IX). Jarmark był wydarzeniem o charakterze ponadlokalnym, na który zjeżdżali kupcy z dalekich stron, oferując towary niewystępujące na miejscowym rynku.
1590 – Wizytacja kościoła w Starej Łebie. Stwierdzono zły stan wieży i dachu. Niemniej jednak część drewna i cegły z murów nadawały się do ponownego użycia.
- Pierwsza wzmianka o szkole elementarnej w mieście.
1591 - 1 maj. Po długoletnich sporach wydano przepisy dotyczące połowu ryb na jeziorach Łebsko i Sarbsko, a także w strefie brzegowej na morzu.
1592 – Z materiałów rozbiórkowych kościoła w Starej Łebie wybudowano nową świątynię na obecnym miejscu. Po 90 latach kościół ten spłonął w pożarze.
1605 - 29 kwiecień. Rajcowie z Łeby udali się do Lęborka i wzięli udział w uroczystościach składania hołdu księciu Bogusławowi XIII.
1621 - 31 maj. Książę Bogusław XIV przyjął hołdy i wystawił dokument, potwierdzający przywileje nadane przez jego poprzedników.
1624 – W ciągu kolejnych 29 lat burmistrzami byli: Jürgen Zetzke, Martin Ellerholt i Friedrich Bienwald.
1632 – Założenie cechu szewców i garbarzy. W mieście pracowały cztery warsztaty szewskie.
1637 - Po bezpotomnej śmierci księcia Bogusława XIV - ostatniego z dynastii Gryfitów - ziemia bytowsko-lęborska, a wraz z nią Łeba przeszła na 20 lat pod bezpośrednie władanie Korony polskiej.
1639 - Magistrat Łeby nadał cechowi szewców szczególne przywileje, które w późniejszych latach zaowocowały znacznym zwiększeniem liczby warsztatów w mieście.
1644 – Marzec. Nieudana próba przejęcia kościoła przez biskupa kujawskiego. Na skutek pewnych uwarunkowań prawnych świątynia pozostała w rękach protestantów.
1653 - Burmistrzem został Moldenhauer. Jeszcze w roku 1945 w mieście mieszkały 4 rodziny noszące to nazwisko.
1656 - Dwóch lęborskich kupców - Kleppel i Becu oraz łebianin Mampe - zlecili budowę płaskodennego żaglowca do przewozu drewna, o ładowności 180 ton. Drewno z rejonu lęborskiego spławiano rzeką do Łeby, gdzie ładowano je na statek i wywożono do innych portów.
1657 – W wyniku umów welawsko-bydgoskich ziemia bytowsko-lęborska przeszła we wieczyste lenno Brandenburgii.
1658 – 15 kwietnia. Bytów, Lębork i Łeba złożyły przysięgę na wierność księciu elektorowi. Łebę reprezentowali burmistrz Moldenhauer, członkowie rady Mampe, Deicher i Bienenwolt oraz mieszkańcy Zuchors, Zielke i Hieronymi.
1662 - Z inicjatywy księcia Fryderyka Wilhelma I (Wielki Elektor) powstała idea wybudowania portu handlowego. Z uwagi na wysokie koszty i małą atrakcyjność gospodarczą okolicy projektu nie zrealizowano.
1663 – 17 października. Bytów, Lębork i Łeba powołały związek do ochrony swoich praw i przywilejów. Związkowi przewodził burmistrz Łeby, Zielcke.
- Zachowała się wzmianka, że dwaj mieszkańcy Łeby - Stencel Dreyer i Matzke Deiymann - stanęli przed trybunałem miejskim, gdyż dopuścili się kradzieży butów na szkodę miejscowego kupca Abrahama Hegge. Jeszcze w roku 1945 kilka rodzin w mieście nosiło nazwisko Dreyer.
1667 – 15 lutego. Wielki Elektor potwierdził przywileje nadane miastu.
1676 – 15 sierpnia. Właściciel majątku w Nowęcinie, Franz von Weiher, ufundował w testamencie kilka stypendiów dla studentów z Łeby. Były one wypłacane jeszcze pod koniec XVIII wieku. Rok po sporządzeniu testamentu von Weiher zmarł.
1680 – Po rocznych staraniach na wieży kościelnej zamontowano zegar. Fundatorami byli von Natzmer – patron kościoła i właściciel majątku w Nowęcinie oraz jego teściowa – wdowa po Franzu von Weiherze. Zegar uległ zniszczeniu po zawaleniu się wieży w roku 1761.
1682 – 20 lipca. Masowy pożar wywołany uderzeniem pioruna. Spłonął kościół i 30 domów. W tym okresie miasto liczyło ok. 350 mieszkańców.
1683 – 29 kwiecień. Rozpoczęcie budowy nowego kościoła, którą ukończono przed końcem roku. Roboty prowadził mistrz budowlany Barthol Ramschen z Gdańska. Prace wykończeniowe trwały do wiosny roku następnego. Wieżę kościoła dobudowano w 1685 r.
1684 – W nowo otwartym kościele pastor w porozumieniu z kolatorem (świecki patron) przydzielał miejsca w ławkach za opłatą. Na skutek nieporozumienia zabrakło miejsca siedzącego dla burmistrza Georga Bunka. Ten jednak zgodził się na miejsce stojące na chórze, za które zapłacił 10 talarów.
1685 - Burmistrz Bunk wpadł na pomysł wybudowania umocnionego rowu do zaopatrywania miasta w wodę. Brał on swój początek na południowo-zachodnim brzegu jeziora Sarbsko, następnie biegł obecną ulicą Łąkową do Kościuszki, tam skręcał na północ i wpadał do rzeki Chełst. W roku 1855 tę namiastkę wodociągu zasypano i dzięki temu powstała piękna, szeroka ulica.
1688 – W masowym pożarze spłonęło 28 domów.
1689 – W dalszym ciągu 2 razy do roku miały miejsce targi bydła. Tradycyjnie odbywały się one razem z jarmarkami na św. Jana (24 czerwca) i św. Michała (29 września).
1695 – Zachowała się wzmianka informująca, że miejscowy nauczyciel został wyznaczony do czytania lekcji i ewangelii po polsku w każdą trzecią niedzielę miesiąca, gdyż wówczas pastor odprawiał nabożeństwo w Sarbsku.
1702 – Od tego roku zachowały się wszystkie księgi kościoła w Łebie.
1708 - Miejscowi szewce wystosowali petycję do króla pruskiego Fryderyka I, w sprawie zakazu handlu obuwiem przez obcych szewców na jarmarkach w Łebie. Król stanął po stronie łebian i zakaz wydał.
1717 – Kolejny masowy pożar strawił 10 domów.
1722 – 6 grudzień. Pożar plebani, w którym niemal doszczętnie spłonęło archiwum.
1723 – Rok budowy domu przy ul. Kościuszki 86, który obecnie jest najstarszym zachowanym budynkiem w mieście.
1725 – W mieście pracowało 7 warsztatów szewskich.
1733 – W latach 1733-1786 rekruci z Łeby byli wcielani do Pułku Dragonów nr 1.
1748 – Założenie przez braci Schoth pobliskiej wsi Żarnowska. Pierwotnie miejscowość nosiła nazwę Sarnowske, następnie Czarnowske (koniec XVIII w.), Lebafelde (ok. 1930) i Żarnowska (po 1945).
Połowa XVIII w. – Łeba uzyskuje połączenie pocztowe. We wtorki i piątki pocztylion przychodził pieszo z Lęborka i jeszcze tego samego dnia wracał.
- Miastu nadano prawo handlu i składowania soli, będącej ówcześnie towarem akcyzowym.
- Z uwagi na zakaz rozdrabniania gospodarstw rolnych i związaną z tym kwestią dziedziczenia, rodziny chłopskie w Łebie posiadały na ogół nie więcej niż 2-3 dzieci. Natomiast w rodzinach rybackich potomstwo było znacznie liczniejsze.
- Pierwsze wzmianki o osadzie Steknica (niem. Fichthof).
1750 - Johann Christian Timner - pierwszy znany z nazwiska nauczyciel w Łebie. Jeszcze w tym samym roku przeniesiono go do innej miejscowości, a jego posadę objął Georg Fleischer, który równolegle pełnił funkcję zakrystiana w kościele.
1753 – Urzędnik na dworze króla pruskiego Fryderyka II - radca wojenny Uhl - przedstawił projekt ożywienia gospodarczego w rejonie rzeki Łeby i wybudowania tam od podstaw nowego miasta, które miało być zasiedlone ludnością żydowską. Wybór padł na okolice Nowęcina. Z uwagi na groźbę dominacji gospodarczej niechrześcijan, projekt został zarzucony.
1756 – Do roku 1763 trwała wojna siedmioletnia.
1761 – 3 marca. Z nieznanych przyczyn zawaliła się kamienna wieża kościoła. Pastor w księdze przychodów i wydatków pod tą datą dopisał na marginesie: ,,Wszechmogąca ręka boska sprawiła, że żaden człowiek nie ucierpiał". Z uwagi na wojnę wieżę odbudowano dopiero w 1765 r, stosując konstrukcję z pruskiego muru.
- Maj i czerwiec. Na redzie w pobliżu Łeby pojawiały się rosyjskie statki, które zaopatrywały w żywność stacjonujące w tych okolicach wojsko. Po krótkim pobycie wojska rosyjskie przemieściły się w rejon Darłowa.
1766 – Pastor Gregor Andreas Scheer w prowadzonej kronice pisał o dużym problemie pijaństwa i zabobonów w parafii.
- Nauczycielem w miejscowej szkole był Georg Freytag, z zawodu krawiec.
1770 - Dopiero 22 lata po założeniu Żarnowskiej we wsi zaczęli osiedlać się obcy, niespokrewnieni i niespowinowaceni z rodziną Schoth (Szot) - założycielami osady.
1772 – I rozbiór Polski. Ziemia bytowsko-lęborska będąca przez ostatnie 115 lat lennem brandenburskim, a następnie pruskim, została włączona do państwa pruskiego jako terytorium integralne.
1777 - Balthasar Schönberg von Brenkenhof przystąpił do przekopywania Mierzei Łebskiej w rejonie osady Łącko, z zamiarem utworzenia portu na jeziorze Łebsko. W ciągu dwóch lat wykopano kilometrowy kanał o szerokości 30 metrów, uzyskując nowe połączenie jeziora Łebskiego z morzem. Koszt 15 tys. talarów.
1779 – Początek marca. Zniszczenie budowli przez siły natury. Cztery lata później kosztem 6 tys. talarów kanał zasypano.
1780 – Trzy żaglowce o ładowności od 80 do 100 ton, stanowiły trzon miejscowej floty handlowej. Armatorami byli Paul Ludwik Mampe, Ernst Friedrich Laries i Christian Fick.
1781 – Na skutek masowych zachorowań na tyfus zmarło 11 osób.
1782 – W Łebie znajdowały się 3 ławy chlebowe, 2 warsztaty krawieckie, 2 składy kupieckie, 2 warsztaty tkackie, 2 warsztaty szkutnicze, 1 młyn wodny, 1 warsztat tokarski, 1 kuźnia, 1 stolarnia, 1 rusznikarnia, 1 ślusarnia, pracowało 2 piwowarów, 1 winiarz, 1 balbierz i aż 12 warsztatów szewskich. Miasto liczyło 503 mieszkańców.
- Patronem łebskiego kościoła został Heinrich von Somnitz - właściciel majątku w Charbrowie, który rok wcześniej nabył majątek w Nowęcinie. Tradycyjnie, z pewnymi wyjątkami, aktualny właściciel nowęcińskiego majątku był zarazem kolatorem kościoła w Łebie.
1784 – Przy dzisiejszej ul. Kościuszki 92 wybudowano nową szkołę miejską o 3 izbach, która działała do 1946 roku. Obecnie w budynku znajduje się dom wczasowy.
1784 – Powstanie osady Stilo, pierwotnie o innej nazwie. Od wieków tereny w tym rejonie należały do miasta.
1788 - Christof Baumer objął stanowisko nauczyciela w miejscowej szkole. Pełnił je przez 15 lat.
1789 - Do tego roku nauczanie w szkole prowadzono po niemiecku i po polsku. Potem już tylko po niemiecku.
1790 - Żarnowska liczyła 30 mieszkańców.
1791 – Miasto liczyło 514 mieszkańców zamieszkałych w 104 domach, z których 94 miały słomiane dachy. W tym roku zanotowano 23 urodzenia, 11 zgonów i 8 ślubów. Na terenie Łeby znajdowało się 10 publicznych i prywatnych ujęć wody pitnej z pompami ręcznymi oraz 51 stodół.
- W mieście w dalszym ciągu odbywały się 3 jarmarki rocznie.
- Jeden z zamożnych mieszkańców miasta nazwiskiem Mampe, ufundował organy do miejscowego kościoła.
1794 - Łeba liczyła 526 mieszkańców.
1795 – Władzę w mieście sprawował burmistrz przy pomocy 2 senatorów (nieodpłatni zastępcy), podkomorzego (skarbnika) i pisarza. Organem nadrzędnym była rada miasta.
- Pierwsza wzmianka o Żydach zamieszkałych w mieście. Zapis dotyczył 10-osobowej rodziny. W całej historii w mieście nie zamieszkiwało więcej, niż 16 Żydów jednocześnie.
1797 - Katastrofa żaglowca "Langeland", który sztrandował na plażach Łeby. Miejscowa ludność dokonała masowego rabunku towarów znajdujących się na statku, nie udzielając pomocy rozbitkom. Sprawą zajęła się Izba Wojenna ze Szczecina.
1800 – 31 grudnia. Według stanu na ostatni dzień XVIII wieku - urząd burmistrza sprawował Wilke, a pastorem był Martin Georg Magunna.
- Na koniec XVIII w. miejscowa flota handlowa liczyła dwa żaglowce, o ładowności 180 i 210 ton.
Pocz. XIX w. – Tylko nieco ponad połowa dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu regularnie uczęszczała do szkoły.
1806 - W trakcie blokady kontynentalnej, trwającej do roku 1813, wielu mieszkańców Łeby wypatrywało z wysokiego pagórka na wydmach angielskich żaglowców i za pomocą łodzi prowadzili z nimi nielegalny handel. Na przełomie XIX i XX w. wzniesienie to nazwano Mampedüne (wydma Mampego)
1810 – Miasto liczyło 536 mieszkańców.
1812 – Po raz pierwszy od reformacji są wzmiankowani katolicy w Łebie. Zapisek dotyczył 4-osobowej rodziny.
1813 – Christoph Bock dzierżawił folwark w Steknicy, od którego odprowadzał czynsz do magistratu w Łebie. Kolejni przedstawiciele tej rodziny kontynuowali dzierżawę do 1945 r.
1820-84 - W tym okresie na odcinku wybrzeża należącym do powiatu lęborskiego, morze wyrzuciło na brzeg 52 statki lub ich znaczne fragmenty.
1824 – Starosta von Selechow zarzucił na forum publicznym, że mieszkańcy Łeby są bardziej zainteresowani łupami z rozbitych okrętów niż udzielaniem pomocy rozbitkom.
1830 - Na redzie portu w Łebie rozładowano tylko 5 żaglowców z towarami. Od kilku dziesięcioleci notowano stały spadek obrotów towarowych. Trend ten utrzymał się do pocz. XX w., kiedy Łeba przestała być portem handlowym.
- Aptekarz August Schultz z Brandenburgii otworzył pierwszą w historii miasta aptekę. Znajdowała się ona w budynku przy dzisiejszej ul. Kościuszki 88 i działała w tym miejscu do ostatnich lat XX w.
1833 - 17 listopada. W kościele poświęcono nowe organy, ufundowane przez wychowanego w Łebie kupca z Bordeaux (Francja), Johanna Christopha Schönbecka. Instrument kosztował 800 talarów. Kwota ta odpowiadała ok. 40 tys. zł (2010 r.)
1843 – Utworzenie szkoły elementarnej w Żarnowskiej.
- Miasto razem z Żarnowską liczyło 950 mieszkańców, w tym tylko 4 katolików i 2 Żydów.
1846 – 1 stycznia. Podział powiatu bytowsko-lęborskiego na dwa osobne powiaty. Pełna struktura administracyjna, do której należała Łeba wyglądała następująco: Państwo Prusy, prowincja Pomorze, rejencja Koszalin, powiat Lębork, Gmina Miejska Łeba.
1847 – Zaprzestano obsługi szlaku pocztowego z Wejherowa do Łeby przez Salino.
1849 – Rozwiązanie sądownictwa miejskiego. Całość spraw przejął Sąd Powiatowy w Lęborku. Niektóre sprawy w dalszym ciągu rozpatrywano w Łebie, na posiedzeniach wyjazdowych lęborskiego sądu.
Ok. 1850 – Założenie cmentarza w rejonie obecnej ulicy Parkowej. Jego likwidacji dokonano w latach 80. XX w.
- Opiekę medyczną w mieście sprawował 1chirurg cywilny, nazwiskiem Krohn i 1 położna. Miejscową aptekę prowadził farmaceuta König.
1850 – W kościele zaprzestano odprawiania nabożeństw w jęz. kaszubskim. Przez ostatnie dziesięciolecie po kaszubsku odprawiano tylko raz w roku.
1851 – 20 stycznia. Największa w historii miasta aukcja towarów, wydobytych z wyrzuconego na brzeg holenderskiego żaglowca „Meike”.
1855 – Na cholerę zmarło 5 osób.
- Likwidacja młyna wodnego. W zamian powstały 2 wiatraki.
1856 – Utworzono chór męski „Concordia”, który działał do 1945 r.
1857 – Wymieniany jest niejaki Jaene, jako jedyny urzędnik pocztowy w Łebie. Równolegle pełnił on funkcję poborcy podatkowego.
1858 – Miejscowy mistrz stolarski Friedrich Lawrenz wykonał chrzcielnicę do kościoła, która znajduje się tam do dziś.
- Ukończono budowę drewnianego mostu przez rzekę Łebę na końcu obecnej ul. Sienkiewicza. Budowla ta służyła mieszkańcom aż do początków lat 80. XX w.
- 18 Lipiec. Uroczyste obchody 200-lecia przynależności ziemi bytowsko-lęborskiej do Prus.
1860 – Duży remont kościoła. Z tego okresu pochodzi przedsionek przy głównym wejściu od strony zachodniej.
- Na Boże Narodzenie kościół otrzymał duży żyrandol na kilkanaście świec, ufundowany przez Luizę Schröder - wdowę z Lęborka.
1861 – W Stilo wybudowano 20-metrowej wysokości urządzenie nawigacyjne zwane „Stilo Bake”, na szczycie którego palono w nocy ogień.
- Na Wielkanoc kościół otrzymał drugi żyrandol, ufundowany przez miejscowy cech szewców.
1862 – W mieście zawiązało się Towarzystwo Kąpielowe, które utworzyło kąpielisko na obecnej plaży A.
- Na nowej wieży kościelnej w miejsce dotychczasowych dwóch starych dzwonów, zawieszono trzy nowe.
1864 – W Gminie Miejskiej Łeba było zarejestrowanych 298 dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu, z których tylko 88,6 proc. regularnie uczęszczało na zajęcia. W łebskiej szkole pracowało 3 nauczycieli, w Żarnowskiej tylko 1.
- Miasto zakupiło sikawkę strażacką.
- Gmina Miejska Łeba liczyła 1295 mieszkańców.
1865 – Lato. Niemieckie Towarzystwo Ratowania Rozbitków (DGzRS) założyło w miasteczku stację ratowniczą. Do Towarzystwa wstępowali przeważnie miejscowi rybacy i marynarze. Godnością dowódcy obdarzono rybaka Radzoma, a kierownikiem Miejskiej Komisji ds. Ratownictwa został burmistrz Sassenhagen.
- 19 października. Drogą lądową z Hamburga do Łeby przetransportowano pierwszą łódź ratunkową dla miejscowej stacji ratowniczej. Jej fundatorami byli czytelnicy berlińskiego czasopisma rodzinnego „Daheim”, dlatego łodzi nadano nazwę od tytułu magazynu. Aż do roku 1938 wszystkie kolejne łodzie nosiły tę samą nazwę.
1866 – W Żarnowskiej oddano do użytku nowy budynek szkoły o powierzchni 180 m2.
1868 – 7 lutego. Miejscowa parafia nabyła budynek przy głównej ulicy z przeznaczeniem na nową pastorówkę. Obecnie w tym obiekcie mieści się Urząd Miejski (Kościuszki 90).
1869 – Po 26 latach ukończono budowę drogi z Lęborka do Łeby. Do wybrukowania nawierzchni użyto kamieni granitowych. Ostatnim etapem robót było wybrukowanie obecnej ul. Kościuszki, do utwardzenia której użyto tego samego materiału.
1871 – Po zakończeniu wojny francusko-pruskiej, 170 cywilnych mieszkańców gminy odznaczono medalem „Za obowiązkowość w czasie wojny”.
1873 – 4 marca. W czasie silnego sztormu, gęstej mgły i silnego przyboju, do godziny 18. nie wróciło 11 łodzi rybackich, które sztormowały kilkaset metrów od brzegu. Dzięki pomocy łodzi ratowniczej z 10-osobową załogą, w ciągu 7 godzin udało się wprowadzić 10 łodzi do ujścia rzeki. Ostatnią, jedenastą łódź wyrzuciło na brzeg 7 km od miasta. Łącznie z zagrożonych jednostek podjęto 55 osób. Nikt z rybaków i ratowników nie zginął.
- Na całej długości obecnej ul. Kościuszki znajdowało się 5 ulicznych latarń.
1874 - W mieście utworzono urząd nadzorcy brzegowego (Strandvogt), którego zadaniem było m.in zapobieganie plądrowaniu rozbitych statków, wspieranie kapitanów i armatorów w zakresie ochrony uratowanego mienia oraz organizowanie pomocy w celu odzyskania utraconej jednostki.
1870/80 - Początek zadrzewiania i zalesiania obszaru miejskiego. Wcześniej w Łebie nie istniały żadne skupiska drzew
1884 – Od pogłębienia rzeki Łeby na odcinku od jeziora Łebsko do morza, rozpoczęto roboty przy budowie portu i przełożeniu ujścia. Główne prace hydrotechniczne i budowlane trwały łącznie ćwierć wieku, a ich pochodną było powstanie zamkniętego starorzecza, zwanego Łabędzim Stawkiem. Koordynatorem budowy było Biuro Budowy Portu w Łebie. Do języka potocznego weszły określenia Duży i Mały Kanał.
1885 – Powiatowa Kasa Oszczędności (Kreissparkasse) otworzyła w miasteczku swoją filię. Znajdowała się ona przy obecnej ulicy Kościuszki, w miejscu skrzyżowania z ul. 10 Marca. Była to pierwsza placówka bankowa w dotychczasowej historii miasta.
- Obsada magistratu wyglądała następująco: burmistrz, pisarz i 4-osobowe kolegium doradcze (nieodpłatnie). Rada Miejska liczyła 12 rajców.
1887 – Wprowadzono obowiązek czyszczenia przewodów kominowych przez kominiarza. Dokonywano tego 2 razy w roku. Właścicielom domów groziła wysoka grzywna za niewpuszczenie kominiarza na dach.
1890 - Zakończono roboty czerpalne przy przełożeniu ujścia rzeki Łeby o 400 m na zachód.
Schyłek XIX w. – . Zaczęto wydawać pierwsze widokówki z motywami Łeby.
1891 – Max Nitschke, późniejszy właściciel Domu Kuracyjnego objął funkcję administratora majątku w Nowęcinie i pełnił ją do roku 1899. W ciągu kilku lat z upadłej posiadłości ziemskiej stworzył znakomicie funkcjonujące i dochodowe gospodarstwo, liczące ok. 1300 ha.
1892 – W Gminie Miejskiej Łeba zamieszkiwało 14 Kaszubów, stanowiących 0,72 proc. ogółu mieszkańców gminy.
1893 – 20 lipca. Starosta lęborski zwrócił się pisemnie do ministra robót publicznych z wnioskiem, o podjęcie budowy linii kolejowej Lębork-Łeba. Do wniosku dołączono pisemny apel, wystosowany przez rybaków z Łeby. Po pół roku oczekiwania przyszła odpowiedz odmowna.
1894 – 23 kwietnia. Pismo starosty do dyrektora Królewskiej Dyrekcji Kolei w Bydgoszczy, w sprawie budowy linii kolejowej do Łeby. Po dokonaniu wizji lokalnej i wykonaniu ekspertyzy, również w tym przypadku przyszła odpowiedz odmowna.
- Na skutek pożaru całkowitemu zniszczeniu uległa niewielka serowarnia, zlokalizowana przy głównej ulicy (obecnie Kościuszki 69). Krótko potem powołano do życia spółdzielnię mleczarską i rozpoczęto budowę mleczarni.
1895 – Utworzenie szkoły zawodowej dla rybaków, którą zlikwidowano w roku 1914.
- Rozpoczęła działalność mleczarnia przy obecnej ul. 11 Listopada, róg Pow. Warszawy. Zakład działał do końca lat 50. XX w., następnie pełnił funkcję zlewni mleka i w latach 80. zaprzestał działalności.
- 17 września. Zapadła decyzja o budowie linii kolejowych Lębork-Bytów i Lębork-Łeba. W powszechnym odczuciu pozytywną decyzję o budowie torów do Łeby, zawdzięcza się nieoficjalnym działaniom ówczesnego zarządcy majątku w Nowęcinie – Maksowi Nitschke.
- 2 grudnia. Spis ludności wykazał, że Gmina Miejska Łeba liczyła 1905 mieszkańców, zamieszkałych w 229 domach. Łeba 1272, Żarnowska 582, Steknica 43 i Stilo 8 mieszkańców.
1896 – 3 lipca. Na budowę linii kolejowej z Lęborka do Łeby rząd wyasygnował sumę 1 mln 850 tys. marek.
1897 – W mieście utworzono Rybacką Kasę Ubezpieczeniową.
1898 – 9 lipca. Wydano zezwolenie na budowę dworca i budynków stacyjnych. Prace budowlane ruszyły niezwłocznie.
- Po raz pierwszy w ukazującym się co kilka lat „Almanachu Kąpielisk” (Bäder-Almanach), zamieszczono informację o Łebie. W bardzo pochlebnych słowach opisano walory turystyczne i uzdrowiskowe miasteczka.
1899 – Wybudowano molo wschodnie.
- Bank Raiffeisen uruchomił swoją filię w Łebie. Była to druga placówka bankowa w mieście.
- 1 listopada. Otwarto linię kolejową Lębork-Łeba. Wcześniej pomiędzy tymi miastami 2 razy dziennie kursował dyliżans.
- W związku z uruchomieniem kolei niemal całkowicie ustał przeładunek towarów w porcie, zwłaszcza soli, tarcicy i produktów rolnych.
- W mieście pracowały 2 maszyny parowe; w tartaku i fabryce konserw.
- Na przełomie XIX i XX w. dyrektor pocztowy w stanie spoczynku, Teofil Mampe, zlecił na własny koszt wybudowanie schodów i platformy widokowej na najwyższej wydmie w mieście (19,7 m n.p.m.). Na cześć fundatora ów pagórek nazwano Mampedüne, czyli wydma Mampego. Po II wojnie św. ludność napływowa nadała temu wzniesieniu potoczną nazwę "Małpedyna", która na trwałe wpisała się do języka łebian.
1900 – 15 stycznia. Przystąpienie Łeby do Związku Niemieckich Kąpielisk Nadbałtyckich.
- 13 marca. W czasie powrotu z łowiska na główkach portu zatonął kuter rybacki „Leba-51”, wraz z 4-osobową załogą. Przyczyną tragedii był narastający sztorm.
- 9 maja. W czasie sztormu przy podejściu do portu w Łebie sztrandowaniu lub rozbiciu uległo 6 kutrów rybackich, pociągając za sobą śmierć 10 rybaków. Wszystkie kutry i rybacy pochodzili spoza Łeby. Trzy dni po tych nieszczęściach do Łeby przyjechała specjalna komisja, składająca się z radcy ministerialnego Gerharda z Berlina, przedstawiciela rządu rejencji z Koszalina w osobie tajnego radcy Wilhelmsa i inspektora budownictwa wodnego z Ustki. W wyniku prac komisji podjęto decyzję o budowie mola zachodniego, jako budowli służącej podniesieniu bezpieczeństwa na wejściu do portu.
- Na początku XX w. u zbiegu obecnych ul. Woj. Polskiego i Nadmorskiej wybudowano „Cafe Waldfrieden”. Z czasem lokal ten stał się niezwykle popularny w miasteczku, chętnie odwiedzanym przez letników i mieszkańców. Po II wojnie św. lokal upaństwowiono i nadano mu nazwę „Morskie oko”. W II połowie lat 80. obiekt zburzono.
- Na plaży przy kąpielisku (obecnie plaża A) pojawiły się pierwsze kosze plażowe.
1902 – Wybrukowano drogę do Nowęcina.
1903 – Powstanie Towarzystwa Budownictwa Willowego, które wybudowało kilka okazałych obiektów w dzielnicy willowej (nadmorskiej). W późniejszych latach również prywatni inwestorzy wznosili swoje domy na terenie dzielnicy. Większość z nich zachowała się do dziś.
- W porcie wybudowano nową stację ratowniczą. Obiekt zachował się do dziś i został pieczołowicie odrestaurowany.
- Z Łeby do Lęborka codziennie odjeżdżały 3, a w okresie lipiec-sierpień 4 pociągi.
1904 – Miasto odwiedziło 397 letników na pobyt ponad 3 dni.
- Wybudowano kładkę przecinającą Łabędzi Staw. Nadano jej nazwę "Wilhelmsbrücke" (most Wilhelma).
1905 – 1 grudnia. Gmina Miejska Łeba liczyła 2027 mieszkańców i 245 domów mieszkalnych. Prowadzono 421 gospodarstw domowych. Samo miasto zamieszkiwały 1332 osoby w 158 domach.
- Pobliski Nowęcin liczył 206 mieszkańców.
- „Kąpielisko Łeba” obsługiwały 2 osoby.
1906 – Po 2 latach budowy uruchomiono latarnię morską Stilo.
- Miasto odwiedziło 720 letników.
1907 – 10-12 Lipiec. Duże manewry Cesarskiej Marynarki Wojennej i jednostek artylerii w rejonie Łeby, połączone z ostrym strzelaniem do celów nadbrzeżnych w okolicach obecnej plaży B. W ćwiczeniach brały udział 4 duże okręty wojenne.
- 23 września. Uroczyste otwarcie Domu Kuracyjnego (Kurhaus), obecnie znanego jako hotel Neptun.
- Do Łeby sprowadzono na stałe pogłębiarkę parową "Stolpmünde".
1908 – Ukończono budowę mola zachodniego, tym samym główne prace budowlane i hydrotechniczne w porcie zostały zakończone. Do tej pory przy budowie portu zużyto 56 tys. m3 betonu, 65 tys. m3 gruzu i kamieni oraz 4 tys. ton stali i bliżej nieokreśloną ilość drewna.
- W Łebie utworzono Związek Młodzieży Żeńskiej.
- Miasto gościło 676 wczasowiczów.
- 2 sierpnia. W czasie ratowania 10-letniego chłopca, syna murarza Lichtensteina, utonął robotnik kolejowy z Łeby, Zielke. Natychmiast przybyły lekarz przywrócił chłopca do życia. Niestety, nie udało się uratować bohaterskiego kolejarza, który pozostawił żonę i osierocił sześcioro małych dzieci. Przeprowadzona w całym powiecie zbiórka pieniędzy i koncert charytatywny na potrzeby rodziny Zielke, przyniosły ponad 2 tys. marek w gotówce.
1909 – W tym roku miejscowa mleczarnia przerobiła 537.218 kg mleka.
- Wybrukowano drogę pomiędzy Żarnowską, a szosą lęborską (2,5 km).
Ok. 1910 – Pierwsze pochówki na nowym cmentarzu przy ul. Nowęcińskiej. Cmentarz ten jest czynny do dziś.
1910 – 10 czerwca. W Łebie przeprowadzono ćwiczenia wojskowe z użyciem balonu na uwięzi o nazwie „Gross”, które obserwowało wielu ciekawskich.
- 11 października. Spłonął najstarszy dom w mieście, zwany „Burg”. Cztery ubogie rodziny straciły cały swój dobytek.
- Na wczasy przybyło 665 turystów.
- Po 40 latach nienagannej pracy w stan spoczynku przeszedł nauczyciel Paul Kohnke. W ciągu tych lat, oprócz pracy w szkole, był on kierownikiem chóru męskiego "Concordia". Kierownictwo chóru przejął po nim Paul Völz, również nauczyciel w Łebie.
1911 – 28 styczeń. Uroczyste obchody 25-lecia Związku Kombatantów (Kriegerverein) w Łebie.
- 6 lutego. Szalejący sztorm zniszczył wydmę, na której był posadowiony Dom Kuracyjny. Podjęto decyzję o zawieszeniu działalności z uwagi na ryzyko zawalenia się budynku.
- 2 marca. Utworzenie Straży Pożarnej w Łebie. Nie była to formacja w pełni ochotnicza, gdyż strażaków powoływano nakazem administracyjnym z obowiązkowym stawiennictwem do każdego pożaru. Druhowie ochotnicy stanowili uzupełnienie. OSP utworzono w roku 1926.
- 21 lutego. Paul Brinkmann został komisarycznym burmistrzem Łeby. Po 3 tygodniach Rada Miasta wybrała nowego burmistrza, został nim Otto Scherler.
- 27 czerwca. Lęborskie Stowarzyszenie Koloni Letnich postanowiło corocznie latem wysyłać do Łeby 30 dziewcząt i 30 chłopców. Specjalnie na ten cel urządzono pawilon plażowy.
- 17 lipca. Członkowie miejscowego Towarzystwa Gimnastycznego "Jahn" wzięli udział w wielkiej grze polowej, którą rozegrano na obszarze pomiędzy Łebieniem i Garczegorzem. W zawodach udział wzięły organizacje sportowe i młodzieżowe z terenu powiatu.
- Lato. Kąpiel relaksacyjna w gorącej wodzie morskiej, której w sezonie letnim można było zażyć w domku kąpielowym na plaży, kosztowała 80 fenigów. W tym czasie był to przybliżony zarobek robotnika wykwalifikowanego za 2 godziny pracy.
- 6 września. Rada Powiatu Lęborskiego podjęła uchwałę o współfinansowaniu budowy stacji elektroenergetycznej w Słupsku i sieci przesyłowych. Był to pierwszy poważny krok w celu elektryfikacji powiatu.
- 19 października. W ciągu ostatniego roku w miejscowym rewirze policyjnym złapano i uśmiercono 468 żmij zygzakowatych, za które wypłacono 114 marek premii.
- W ciągu ostatniego roku zanotowano rekordowe połowy fląder, dokonane przez rybaków z Łeby.
1912 – Przebrukowanie głównej ulicy. Nową nawierzchnię wykonano z obrobionego granitu szwedzkiego (kostka brukowa duża). Stary materiał został użyty do wybrukowania dzisiejszej ul. Powstańców Warszawy.
1913 – 18 lutego. Hotelarz Max Nitschke nabył Dom Kuracyjny jako obiekt do wyburzenia.
- 16 lipca. W miejsce osobnych kąpielisk dla kobiet i mężczyzn, utworzono kąpielisko rodzinne (Familienbad).
- 4 sierpnia. Po raz pierwszy w historii do miasta przybył tysięczny turysta w roku kalendarzowym. W roku 1913 łączna liczba letników na pobyt ponad 3 doby wynosiła 1015.
- Kasa biletowa na stacji kolejowej sprzedała w ciągu roku 18.115 biletów.
1914 – 28 lipca. Wybuch I wojny św. W tym roku do Łeby przyjechało 920 letników.
- Początek sierpnia. Na 2 tygodnie zawieszono połączenie kolejowe z Lęborkiem.
- Październik. W mieście było zarejestrowanych 15 abonentów telefonicznych.
- Do miasta ściągnięto kompanię landsturmu ze Słupska. Jej zadaniem była ochrona portu i patrolowanie plaż.
– Elektryfikacja miasta.
1915 - Pierwszy rok wojny odbił się wyraźnie niekorzystnie na turystyce. Na wczasy w Łebie zdecydowało się zaledwie 265 osób.
1916 – Według stanu na koniec roku w armii służyło 196 mieszkańców gminy, z których 23 poległo. Do Łeby trafiło 29 jeńców rosyjskich, których zatrudniano w rolnictwie.
- Na wczasy zdecydowało się 459 letników.
- Otto Scherler był pierwszym burmistrzem w dziejach miasta, którego skazano na karę więzienia w związku z pełnionym urzędem. Przywłaszczył sobie 600 marek ze zbiórki na Czerwony Krzyż.
1918 – Na frontach I wojny św. poległo 31 żołnierzy z Łeby, 21 z Żarnowskiej i 1 ze Steknicy.
1919 – Elektryfikacja wsi Żarnowska.
- 8 grudnia. Według stanu na ten dzień, w gminie Łeba zamieszkiwało 1126 kobiet i 999 mężczyzn.
1920-22 – Położono 3 podmorskie kable telekomunikacyjne z Łeby do Prus Wschodnich i Wolnego Miasta Gdańska. Do ich obsługi przy głównej ulicy powstał Urząd Wzmocnień (Kościuszki 99).
1921 - Dzięki wsparciu finansowemu ze starostwa i zaangażowaniu się powiatowego ogniwa opieki społecznej, uruchomiono półroczny kurs krawiecki dla dziewcząt.
- Po raz pierwszy do Łeby przyjechał 40-letni artysta malarz Max Pechstein, który związał się na wiele lat z miastem i ziemią Słowińców.
1922 – Dzierżawcą restauracji na dworcu została wdowa po miejscowym kolejarzu – Marta Rossbach. W lokalu dodatkowo prowadzono sprzedaż gazet i czasopism, tam również znajdował się jeden z dwóch publicznych aparatów telefonicznych w mieście.
1923 – 42-letni Max Pechstein ożenił się z Martą Möller – 18-letnią córką miejscowego hotelarza i restauratora.
1925 – W Gminie Miejskiej Łeba zamieszkiwały 2332 osoby, w tym 15 katolików i 5 Żydów. Odliczając 700 osób z terenu gminy, samo miasto liczyło ok. 1630 mieszkańców. Powierzchnia gminy wynosiła 5040 ha, w tym 709 ha lasów.
- Kasa biletowa na stacji kolejowej sprzedała w ciągu roku 26.602 biletów.
1926 – Na bazie utworzonej w 1911 roku straży pożarnej, powołano Ochotniczą Straż Pożarną. Jej komendantem został hotelarz Konrad Möller.
- Dokonano modernizacji latarni morskiej Stilo. Dotychczasową lampę łukową zastąpiono żarówką o mocy 2000 W. Dodatkowo zainstalowano rezerwowe oświetlenie gazowe.
1927 – W Żarnowskiej powstało Towarzystwo Sportowe.
- Do parafii ewangelickiej w Łebie należały następujące miejscowości: Bargędzino, Lucin, Nowęcin, Rąbka, Sarbsk, Szczenurze, Steknica, Stilo, Ulinia i Żarnowska. Liczba wiernych wynosiła 3950. W Sarbsku znajdował się kościół filialny.
- 1 października. Na terenie Gminy Miejskiej Łeba było zarejestrowanych 10 odbiorników radiowych.
1928 – Przy ulicy Leśnej wybudowano łaźnię miejską oferującą oprócz kąpieli higienicznych, również kąpiele lecznicze i relaksacyjne w gorącej wodzie morskiej.
- Do miasta przyjechało 1255 turystów.
1929 – Wybudowano halę sportową. Obecnie w obiekcie mieści się kino.
- Roczne obroty towarowe na stacji kolejowej w Łebie wyniosły 10.300 ton. Kasa biletowa sprzedała 20.866 biletów.
- Rodzina, która była najliczniej reprezentowana w mieście, nosiła nazwisko Dreyer. Jej członkowie tworzyli 12 gospodarstw domowych.
ok. 1930 - Dokonano zmiany nazwy wsi Czarnowske na Lebafelde. Po II wojnie św. zmieniono nazwę na Żarnowska.
1930 - 8 sierpnia. W pobliżu schroniska młodzieżowego przy ul. Leśnej oddano do użytku „Bałtycki Dom Szkolny” (Ostseeschulheim), pełniący funkcje dydaktyczne i wypoczynkowe. Obiekt posiadał 100 miejsc noclegowych, kuchnię, stołówkę i 4 izby lekcyjne. 10 marca 1945 r. przed świtem, wycofujący się z miasta Wehrmacht wysadził budynek w powietrze, z uwagi na składowaną tam amunicję.
- 31 sierpnia. Uroczyste otwarcie szkoły szybowcowej na wydmach ruchomych. Działała ona do początku II wojny św.
- Pomorskie Towarzystwo Ziemskie rozparcelowało majątek Nowęcin.
- Żarnowska - wieś należąca do Gminy Miejskiej Łeba - liczyła 643 mieszkańców.
- W latach 30. na terenie Łeby znajdowało się 5 skrzynek pocztowych. Były one ustawione na poczcie, na stacji kolejowej, przy Domu Kuracyjnym (Neptun), na dzisiejszych ul. Kościuszki i Obrońców Westerplatte. Dwa razy dziennie pociągami o 6:30 i 17:38 przesyłki ekspediowano do Lęborka. Urząd pocztowy był czynny w dni powszednie od godz. 8:00 do 11:30 i od 15:00 do 17:30. W niedziele od godz. 8:00 do 9:00.
- Co najmniej od lat 30. działało schronisko młodzieżowe zlokalizowane przy ul. Leśnej.
1931 – 1 czerwca. Władze policyjne wydały przepisy, regulujące kwestie ubioru i obyczajności w kąpieliskach nadmorskich. Ich nieprzestrzeganie, m.in. kąpiel nago lub nieobyczajne zachowanie w wodzie i nad wodą, było zagrożone grzywną w wysokości 150 marek.
- W tym roku na wczasy przybyło 1357 letników na pobyt ponad 3 doby. Dane według przewodnika turystycznego wydanego w 1932 r.
1932 – Likwidacja wiatraka przy dzisiejszej ul. Brzozowej 6. Był to jeden z dwóch młynów w mieście. Drugi wiatrak znajdował się w rejonie cmentarza przy ul. Nowęcińskiej.
1932 – Rozpoczęcie robót przy budowie sieci wodociągowej. Patrząc z dzisiejszej perspektywy, stacja pomp znajdowała się na zapleczu obecnego Urzędu Miasta przy ul. Kościuszki 90.
1933 – Przedwojenna siedziba magistratu przy dzisiejszej ul. Kościuszki 95 wzbogaciła się o kilka pomieszczeń. Przeznaczono na nie mieszkanie służbowe burmistrza.
- 30 kwietnia. Uroczyste obchody 250-lecia budowy kościoła przy obecnej ul. Pow. Warszawy.
- 17 sierpnia. Po starcie z Łąckiej Góry znany szybownik Hans Settgast ustanowił rekord Pomorza, wynikiem 17 godzin, 25 minut i 35 sekund. Pilot był instruktorem w Szkole Szybowcowej w Łebie.
1934 – Po śmierci prezydenta Hindenburga głównej ulicy nadano jego imię. Do tego czasu nosiła ona nazwę Hauptstrasse czyli ul. Główna, a obecnie Kościuszki.
- 7 grudnia. Z uwagi na szybko rosnący ruch turystyczny i brak wykwalifikowanej kadry do jego obsługi, otwarto 3-letnią zawodową szkołę gospodarstwa domowego dla młodzieży żeńskiej. Zajęcia praktyczne odbywały się m.in. w restauracji Hermana Pooschke przy dzisiejszej ul. Kościuszki 50
- W miejscowej parafii udzielono 99 chrztów, w tym 34 dzieci z Łeby, 22 z Żarnowskiej, 7 z Nowęcina, 4 ze Steknicy i 1 z Rąbki.
1935 – Od połowy lat 30. do pierwszych lat II wojny światowej, do Łeby przyjeżdżało ok. 10 tys. turystów rocznie. Z uwagi na brak kwater liczba ta nie ulegała wahaniom w górę.
- 9 maja. W czasie sztormu na główkach portu zatonął kuter „Leba 50”, wraz z 3-osobową załogą. Kuter „Leba-40” został wyrzucony na plażę zachodnią, załogę uratowano.
- Łeba zajmowała czołową pozycję w skali całych Niemiec w połowach i przerobie szprota. W liczbach bezwzględnych było to 2590 ton połowów.
- Miejscowa flota rybacka składała się z 54 kutrów. W mieście pracowało 12 wędzarń i 2 przetwórnie ryb, zajmujące się głównie produkcją konserw.
- Zaopatrzeniem mieszkańców w pieczywo zajmowały się 4 piekarnie.
- Stilo przyłączono do parafii w Ciekocinie. Wcześniej parafią właściwą była Łeba.
- Na plaży w rejonie Stilo znaleziono bryłę bursztynu o wadze 3,185 kg.
1936 – Czerwiec. Po zwycięskiej walce z Joe Louisem stoczonej w Nowym Jorku, na kilkudniowy odpoczynek do Łeby przybył Max Schmeling - mistrz świata w boksie zawodowym, w wadze ciężkiej z lat 1930-32. Sportowcowi towarzyszyła małżonka, popularna aktorka filmowa - Anny Ondra. Para zatrzymała się w domu kuracyjnym.
- Rozpoczęła działalność Stacja Nasłuchowa Luftwaffe przy dzisiejszej ul. Jachtowej 6. Jej załoga składała się z 30 osób. Obecnie w budynkach po dawnej Stacji mieści się Straż Graniczna.
- W Steknicy, w czasie kopania torfu znaleziono siekierkę z okresu średniowiecza.
- W pałacu w Nowęcinie urządzono ośrodek wypoczynkowy organizacji NSV, w którym gościły głównie młode robotnice z całych Niemiec.
- Głównym źródłem utrzymania łebian było w dalszym ciągu rybołówstwo. Bezpośrednio na morzu pracował co 22 mieszkaniec gminy miejskiej. Jedno miejsce pracy na morzu tworzyło kilka miejsc pracy na lądzie.
- Gmina Miejska Łeba liczyła 2552 mieszkańców. Samo miasto liczyło ok. 1850.
1937 – Wybrukowano drogę do Rąbki.
- Max Nitschke wydał „Przewodnik po Błękitnej Krainie” (Führer durch das Blaue Ländchen).
- Budowa osiedla domków jednorodzinnych w rejonie obecnych ul. Abrahama i Wróblewskiego dla 12 niemieckich rodzin wysiedlonych z Półwyspu Helskiego. Zasiedlenie osiedla nastąpiło w II połowie 1938 r.
- Na skutek rasistowskiej polityki nazistów przy wjeździe do miasta ustawiono dużą, żółtą tablicę z napisem: "Łeba jest wolna od Żydów".
- 16 sierpnia. Pożar pastorówki przy głównej ulicy (Kościuszki 90). Znaczne straty spowodowały, że budynek sprzedano za 10 tys. marek.
- 1 października. Paul Jeske objął urząd burmistrza.
1938 – Stacja ratownicza otrzymała pierwszą łódź z napędem silnikowym, nazwaną „Pommern”.
- Oddanie do użytku nowego mostu miejskiego na rzece Chełst. W miejsce dotychczasowej konstrukcji drewnianej, nową budowlę wykonano z żelbetu. Most ten istnieje do dziś.
- Naprzeciwko kościoła wybudowano nową pastorówkę.
- Rada Miasta podjęła uchwałę o zmianie nazwy ulicy Seestrasse na Adolf Hitler Strasse. Obecnie ulica ta nosi nazwę Wojska Polskiego.
- Przez kilka tygodni w mieście przebywała ekipa filmowa z Berlina, wykorzystująca okoliczne plenery przy kręceniu melodramatu „Der Schritt vom Wege” (Krok z drogi).
- W dalszym ciągu notowano problem pijaństwa wśród mieszkańców. W mieście działało 12 całorocznych wyszynków, chętnie odwiedzanych przez męską część społeczeństwa.
- Miejscowa flota rybacka złowiła co najmniej 1274 tony ryb w ciągu roku.
1939 – Wiosna. Przy obecnej ul. 1 Maja powstało tzw. „Osiedle SA”, składające się z 16 domków jednorodzinnych. Przeznaczone ono było dla młodych małżeństw, które były działaczami partii NSDAP lub organizacji z nią związanych.
- W odległości 200 m na południowy wschód od ruin kościoła w Starej Łebie znaleziono naczynie z okresu średniowiecza.
- 1 września. Wybuch II wojny św. Z terenu powiatu lęborskiego nie prowadzono większych operacji militarnych.
- Po wybuchu wojny w sali tanecznej lokalu Möllera przy dzisiejszej ul. Kościuszki 19 urządzono kino. Seansy odbywały się w soboty i niedziele.
1940 – Blisko 60-letni Max Pechstein osiada na stałe w Łebie.
- Wiosna. Wielka akcja zbierania złomu na potrzeby przemysłu zbrojeniowego.
- Czerwiec. W jednym z domów przy ul. Nowęcińskiej zakwaterowano ok. 20-25 jeńców francuskich i belgijskich.
- Sierpień. Mobilizacja floty rybackiej w celu jej wykorzystania w operacji „Lew morski”, do której jednak nigdy nie doszło.
- W Rąbce na terenie bazy hydroplanów utworzono ośrodek szkolenia rekrutów Kriegsmarine. Stacjonowały tu 2 kompanie szkolne.
- Opiekę medyczną w mieście sprawowało 2 lekarzy ogólnych, 2 dentystów i 2 położne, czynna była apteka.
1941 – Budowa Rakietowej Stacji Doświadczalnej w Łebie przy obecnej ul Turystycznej. Drugie stanowisko Stacji znajdowało się na Mierzei Łebskiej. Z uwagi na tajny charakter przedsięwzięcia, część miasta leżąca na lewym brzegu rzeki Łeby została ustanowiona strefą zamkniętą.
1942 – Pierwsze próby z rakietami przeciwlotniczymi „Rheintochter”. Kilkadziesiąt testów przeprowadzonych do roku 1944, nie potwierdziło ich przydatności bojowej.
- W Łebie było zarejestrowanych 85 abonentów telefonicznych, w tym 3 w Żarnowskiej.
- 28 października. Radziecka łódź podwodna SC-406 zatopiła w odległości 17 mil od Łeby statek handlowy „Bengt Sture”, który pływał pod neutralną banderą Szwecji.
1943 – Pierwsze testy rakiet „Rheinbote”, systemu ziemia-ziemia. Pod koniec 1944 roku rakiety włączono do uzbrojenia.
- 8 września. W czasie ćwiczeń na morzu w pobliżu Łeby doszło do poważnej kolizji dwóch okrętów podwodnych Kriegsmarine, na skutek której U-983 zatonął. Zginęło 5 marynarzy. Drugiej jednostce, U-988, udało się dopłynąć do Łeby w celu prowizorycznego załatania wyrwy w kadłubie i wypompowania wody.
1944 – Załoga Rakietowej Stacji Doświadczalnej liczyła ok. 150 osób.
- Według rozkładu jazdy z Łeby odjeżdżały codziennie 3, a w dni robocze 4 pociągi.
1945 – W ostatnich miesiącach wojny Łeba została odcięta od zasilania w energię elektryczną.
- Niezidentyfikowany samolot uszkodził laternę na latarni morskiej Stilo.
- Połowa stycznia. Szkoła miejska zaprzestała działalności.
- 28 stycznia. Ewakuacja Stacji Nasłuchowej Luftwaffe do Eutin w pobliżu Kilonii.
- 29 stycznia. Ewakuacja Rakietowej Stacji Doświadczalnej na wyspę Uznam.
- 17 lutego. Powiat lęborski został ogłoszony terenem operacji militarnych.
- 9 marca. Wieczorem na stacji kolejowej ktoś podpalił wagony towarowe, zawierające towary do zaopatrywania kantyn wojskowych. Uratowano m.in. duże ilości tytoniu.
- W późnych godzinach wieczornych zapadła decyzja o ewakuacji miasta. Ostatnią noc przed wkroczeniem wojsk sowieckich łebianie spędzili na wydmach nadmorskich, na wschód od domu kuracyjnego. Część mieszkańców pozostała w swoich domach.
- 10 marca. Oddziały Armii Czerwonej wkroczyły do miasta, zajmując je bez walki. Liczne przypadki okrucieństwa w stosunku do ludności cywilnej. Zamordowano lub popełniło samobójstwo ok. 30 mieszkańców. Dokonano licznych gwałtów, pobić i kradzieży.
- Po zajęciu miasta wprowadzono czas moskiewski. Zegary przesunięto o 2 godziny do przodu.
- 12 marca. Do Łeby przybył oddział radzieckiej kawalerii pod dowództwem porucznika Parszkowa do objęcia komendantury miasta. Jej siedziba mieściła się w budynku, w którym obecnie znajduje się Urząd Miasta.
- Richard Knoop został ustanowiony przez komendanta miasta nowym, niemieckim burmistrzem. W okresie od marca do sierpnia tę funkcję sprawowały 3 osoby.
- 21 marca. Komendant zarządził zbiórkę wszystkich odbiorników radiowych w mieście. Akcja ta zrodziła pogłoskę o mającym wkrótce nastąpić przywróceniu zasilania w energię elektryczną, które jednak nie nastąpiło.
- Koniec marca. Połowa mieszkańców została zmuszona do opuszczenia miasta i rozsiedlona po okolicznych wsiach. Przyczyną była groźba ostrzału Łeby przez okręty Kriegsmarine, ponieważ Rosjanie ustawili na wydmach nadmorskich baterię artylerii nadbrzeżnej. Po 2 tygodniach pierwsi wyeksmitowani łebianie, pomimo grożących sankcji, postanowili na własną rękę wrócić do miasta. Komendantura tolerowała ten proces i obwieściła, że każdy kto chce może wracać. Po 6 tygodniach wszyscy mieszkańcy powrócili.
- Kwiecień. Pierwsi polscy osadnicy przybywają do miasta.
- Początek maja. Przybycie do miasta funkcjonariuszy NKWD. Przesłuchania, niekiedy aresztowania i wywózka byłych działaczy partyjnych, SS i SA. Zdarzały się przypadki niesłusznych aresztowań ludności cywilnej.
- Połowa maja. Utworzenie Zarządu Miejskiego w Łebie i podjęcie pracy przez 6-osobową administrację polską pod kierownictwem Feliksa Kałużyńskiego. Łącznie z burmistrzem przybyło 12 osób do obsadzenia stanowisk publicznych.
- 16 maja. Jan Wilma uruchomił urząd pocztowy.
- 18 maja. Utworzono posterunek Milicji Obywatelskiej, którego komendantem został Jan Majchrzak. Pierwsza siedziba MO znajdowała się przy obecnej ul. Kościuszki 48.
- 19 maja. Radziecki oddział stacjonujący w mieście został znacznie zredukowany.
- 20 maja. Otwarto polską szkołę pod kierownictwem Waiherta (po kilku dniach kierownictwo przejął Stefan Żak). Janina Studzińska i Regina Zięba były pierwszymi nauczycielkami. Do szkoły zapisało się 6 polskich dzieci.
- 1 lipca. Obchody Dni Morza, na które przybyło ok. 200 Polaków z szerokiej okolicy. W Domu Kuracyjnym przygotowano dla nich wyżywienie.
- 10 lipca. Przywrócono regularne połączenie kolejowe z Lęborkiem.
- 24 lipca. Po kilkumiesięcznej przerwie uruchomiono wodociągi miejskie.
- Sierpień. Zmiana nazw ulic na polskie.
- Po raz ostatni w miejscowej gminie ewangelickiej udzielono ślubu kościelnego.
- Na bazie byłej niemieckiej placówki celnej w porcie, utworzono polski Urząd Celny. Jego pierwszym kierownikiem został Józef Daszyński.
- 25 sierpnia. Niemiecki burmistrz dokonał ostatniego wpisu po niemiecku w dokumentach magistratu. Zapis dotyczył zgonu 4-miesięcznego dziecka.
- Koniec sierpnia. Zlikwidowano urząd burmistrza niemieckiego wraz z administracją.
- Wrzesień. Polski proboszcz o. Cieślik zaczął odprawiać nabożeństwa katolickie w zaadaptowanej na kaplicę hali sportowej (obecnie kino).
- W hotelu przy dzisiejszej ul. Kościuszki 66 uruchomiono kuchnię PCK.
- Do szkoły uczęszczało 8 polskich dzieci.
- 13 października. Do tego dnia miasto opuściło ok. 50 niemieckich rodzin, udając się z własnej woli za Odrę. Przed wyjazdem wszyscy musieli podpisać deklaracje, że czynią to dobrowolnie. W obliczu mających niebawem nastąpić przymusowych wysiedleń, w niektórych przypadkach władze ową "dobrowolność" wymusiły.
- Listopad. Do szkoły chodziło 49 polskich dzieci, pracowały 4 nauczycielki.
- 11 listopada. Utworzono polską Miejską Radę Narodową (z nominacji). Przewodniczącym został Mieczysław Reiff.
- 7 grudnia. Przywrócenie czasu środkowoeuropejskiego. Zegary cofnięto o 2 godziny.
- Grudzień. Pracę podjął pierwszy polski listonosz.
1946 - Styczeń. Do miasta przybył polski lekarz, dr Lucjan Greczko.
Copyright © 2007-2015 by Jarosław Gburczyk
Prawa autorskie zastrzeżone
